Po konferencji Zespołu Etyki Słowa w PAU Krakowie

Dnia 14 kwietnia 2018r. odbyła się kolejna konferencja ZES na temat ,,Etyka komunikacji”.

Stowarzyszenie Nauczycieli Polonistów na konferencji reprezentowała Zofia Czarnocka.

Spotkaniu przewodniczyła prof. J. Puzynina, przewodnicząca ZES, która na wstępie powiedziała o etyce komunikacji koniecznej w porozumieniu i pojednaniu Polaków. Prezes PAU, prof. Andrzej Białas w swej wypowiedzi podkreślił, że fundamentem w komunikacji jest prawda. Jeśli przekaz jest nieprawdziwy, jest tym samym nieetyczny. Świat przepełniony jest kłamstwem, które przestaje razić. Rolą uczonych jest krytyka fałszu, który, zastępując rzeczywistość, przybiera postać spektaklu. Zaapelował, by zadbać o resztki autorytetu uczonych, by nie dbać o tanią popularność, ale być ,,do bólu” prawdziwym.

Profesor Jerzy Bralczyk zaznaczył, że ta sesja ma charakter naukowy i że Rada Języka Polskiego w niewielkim stopniu może nakazywać lub zakazywać, choć społeczeństwo  oczekuje od językoznawców skutecznej pracy w podnoszeniu rangi języka. Uznał wartość prawdy i zgody w etyce komunikacji.

Pan senator Jerzy Fedorowicz zadeklarował nagłośnić omawiany temat na forum Senatu (dostępne jest już Jego oświadczenie na stronie internetowej Senatu).

W kolejnym wykładzie p. prof. Anna Cegieła przedstawiła teoretyczne podstawy etyki komunikacji. Dobra komunikacja buduje wspólnotę. Badania wykazują, że nie ma już wspólnoty, należy ją odbudować. Powołując się na akty prawne, takie jak ,,Deklaracja Praw Człowieka”, konstytucje państw i kodeksy prawne, stwierdziła, iż wartości wspólne to : godność, wolność, równość, solidarność. Podmiotowość czyni nas osobami. Przywołała też słowa filozofa Martina Bubera z ,,TY i Ja”: ,,Człowiek staje się osobą dopiero w relacji z Ty…relacja jest wzajemnością. Filozofia dialogu proponuje nowe sposoby poznawania i rozumienia świata, szczególnie potrzebne w obecnej rzeczywistości. Fundamentalnym faktem ludzkiej egzystencji jest relacja człowiek z człowiekiem. Przypomniała również, że ks. Józef Tischner, Karol Wojtyła, Jurgen, Habermas, Emmanuel Levinas zajmowali się relacją człowieka z człowiekiem, sztuką życia z ludźmi. Ważna rzeczą jest, by drugiego człowieka traktować jak siebie we wszystkich wymiarach jego osobowości.

Profesor J. Puzynina krótko odniosła się do wystąpień profesorów, stwierdzając, że wszyscy mamy prawo do wypowiedzi mądrej lub nie; każdy  we wspólnocie jest równoważny. Jeśli język będzie dobry, porozumiemy się.

Profesor Ryszard Tokarski w swojej wypowiedzi podkreślił wagę podmiotowości, której  wszystkie kategorie są współcześnie naruszane, tak jak godność, wolność, solidarność, prawo do samostanowienia. Kluczem jest kategoria wspólnoty. Według Prof. Andrzeja Tyszki komunikacja dzieli się  na: komunikowanie i komunikowanie się. Mowa wzajemna-dialog lege artis jest szansą na porozumienie. W dialogu nie może być przymusu ani wybujałych emocji, które zmieniają dyskusję w spór, prowadzący nawet do bójki. Mamy wówczas nie przeciwnika, lecz wroga. Wojna polsko-polska trwa, antagonizmy w społeczeństwie, wszyscy walczą ze wszystkimi o wszystko. Dlatego  w telewizji, w radio, w Internecie  muszą obowiązywać zasady etyki.

            Etyka w dyskursie politycznym to temat referatu prof. S. Gajdy, który powiedział, że  polityka jest sferą życia publicznego zajmującą się roztropną realizacją dobra wspólnego. 

Inne określenie polityki to  zdobycie i utrzymanie władzy,  kontrola nad aparatem państwowym. Profesor przeanalizował także dwa pojęcia związane z polityką: demokrację i ideologię. Sercem demokracji jest debata.

Na temat etyki w mediach wypowiedziała się prof. Jolanta Maćkiewicz, podkreślając, że nastąpiła komercjalizacja mediów, obserwuje się sensacyjność wypowiedzi, przemieszanie informacji z reklamą oraz to, że w dobie Internetu każdy może być dziennikarzem.

Wartością dziennikarstwa jest prawda. Opinie, przekonania to kategoria postprawdy.

Profesor Małgorzata Karwatowska wygłosiła referat na temat: Etyka w edukacji”.

Profesor odwołała się do Pedagogiki serca XXI wieku jako filozofii wychowania, akcentując potrzebę wychowania homo amans (człowieka miłującego). Zwróciła uwagę, że obecne pokolenie to pokolenie z myszką, to ludzie, którzy częściej przebywają w świecie Internetu niż w świecie realnym. Przemoc psychiczna i fizyczna, agresja, kłamstwo przeciwko dziecku, stygmatyzacja uczniów, odrzucenie, to często spotykane zjawiska we współczesnej szkole.

O tolerancji i dyskusji w szkole była mowa w koreferacie prof. T. Zgółki.

Prof. Danuta Krzyżyk zwróciła uwagę na fatalny wpływ na język w szkole osłuchania się z negatywnymi wzorcami. W Internecie używa się agresywnego języka, nazywając go wyrazem ekspresji. Nasuwa się pomysł uwrażliwienia dyrektorów szkół na etykę komunikacji. Ucząc etyki słowa, łatwo stać się moralizatorem, a to nie byłoby pożądanym efektem.

W dyskusji nauczycielka języka polskiego z IV LO w Warszawie, powołując się na rozmowy z uczniami, stwierdziła, że oni chcą bliskości, wiarygodności słowa, nie lubią pustej gadaniny. Stwierdziła, że rodzice często nie wiedzą o tym, co robią ich dzieci, o ich obecności na facebooku czy instagramie i  o wielkim zagrożeniu płynącym z mediów społecznych.

Obrady podsumował prof. A. Borowski i obiecał, że wygłoszone referaty i koreferaty znajdą się w pokonferencyjnej publikacji książkowej wydanej przez PAU w Krakowie.

Opracowała: Zofia Czarnocka